lek. dent. Zuzanna Frączek

Wybielanie zębów – co warto wiedzieć

Wraz z wiekiem zęby stopniowo tracą swój jasny kolor, który mają od czasu pojawienia się w jamie ustnej, nabierając barwy żółtej, szarej, a niekiedy nawet i brązowej. Również w wyniku różnych innych działań zęby wraz z wiekiem mogą zmienić kolor, a niekiedy już podczas wyrzynania mają inny wygląd. Z tego powodu, tak jak w przypadku innych zmian w organizmie pojawiających się wraz z wiekiem, rodzi się potrzeba przywrócenia pierwotnego wyglądu uzębienia. Dlatego procedury wybielania zębów cieszą się nieustającą popularnością, a rynek pełen jest różnego rodzaju past wybielających, nakładek, pasków oraz możliwości wybielania zębów u lekarza dentysty na fotelu. Łatwo się w tym wszystkim pogubić, zatem – co musimy wiedzieć, zanim się na coś zdecydujemy?

Kawa, herbata i inne barwniki

Przede wszystkim należy zdawać sobie sprawę, że zmiana koloru zębów, następująca wraz z wiekiem, jest procesem całkowicie naturalnym. W życiu dochodzi do zmian w strukturze zęba, m.in. do starcia szkliwa, powodującego większe przeświecanie położonej pod nią żółtawej zębiny. Zmianie barwy sprzyjają także barwniki dostarczane wraz ze wszystkim, co trafia do jamy ustnej – z kawą, herbatą i winem, ale także z tytoniem czy niektórymi lekami doustnymi. Czasem także nasze prozdrowotne działanie może zaszkodzić barwie zęba, jak przy zbyt długim stosowaniu płukanek z chlorheksydyną. Tym samym warto zaznaczyć, że jedną z najlepszych metod zapobiegania przebarwieniom zębów jest po prostu ich częste szczotkowanie, które usuwa osad pochodzenia pokarmowego.

Kolor zęba zmienia się jednak również z powodu różnych chorób organizmu, na przykład żółtaczki noworodków czy niedoczynności tarczycy. Przebarwienia mogą powodować także urazy zębów czy nieprzeleczenie kanałowo martwego zęba albo nadmiar fluoru przyjmowanego przez dziecko bądź płód w procesie tworzenia zęba, objawiające się charakterystycznymi zmianami zwanymi fluorozą. Wszystko to sprawia, że istnieje ogromna różnorodność przebarwień zębów, dlatego rodzaj i czas wybielania najlepiej skonsultować z lekarzem dentystą.

Zęby przebarwione – i co dalej?

Sposobów wybielania zębów jest kilka, w zależności od tego, jak szybko chce się uzyskać pożądany efekt odpowiednio bielszych zębów. Najtańsze metody, które trzeba stosować najdłużej aby uzyskać odpowiednio bielsze zęby, to stosowanie preparatów wybielających zakupionych bez recepty w aptece albo w drogerii – pasków, żeli wybielających oraz preparatów nakładanych na uniwersalnych nakładkach na zęby, które aby dopasować do kształtu zębów, należy uplastycznić w ciepłej wodzie (w zależności od producenta różni się czas tej procedury) i zagryźć. Nie jest to jednak metoda, która idealnie chroni dziąsła przed podrażnieniem przez preparat wybielający, stąd bezpieczniejszym sposobem są nakładki robione indywidualnie w gabinecie. Z kolei paski z preparatem wybielającym działają przeważnie jedynie na 6-8 przednich zębów, a czas ich stosowania potrzebny do uzyskania pożądanego efektu jest długi. Przy prawidłowym stosowaniu charakteryzują się jednak bardzo znikomą ilością efektów ubocznych, takich jak nadwrażliwość czy podrażnienie dziąseł.

Aby uzyskać szybszy efekt wybielania, trzeba odwiedzić gabinet dentystyczny, w którym dostępne są dwie opcje – dłużej trwające wybielanie domowe, tzw. nakładkowe i bardzo szybkie wybielanie w gabinecie. Obie metody, oprócz czasu stosowania preparatów wybielających, różnią się siłą preparatu wybielającego – wybielanie domowe pozwala na zastosowanie specjalistycznego preparatu o niższym stężeniu, a wybielanie w gabinecie na zastosowanie preparatu bardzo silnego, którego działanie często jest wzmocnione specjalistyczną lampą. Dzięki temu efekt wybielenia można uzyskać bardzo szybko (wyjątkowo nawet po 1-2 wizytach trwających 20-30 minut, choć przeważnie trochę dłużej), ale efekt ten często skutkuje dużą nadwrażliwością zęba – stąd częste decydowanie się pacjentów na dłuższe, kilkutygodniowe wybielanie domowe, podczas którego o dziennym czasie stosowania preparatów wybielających decyduje lekarz dentysta. Wybielanie domowe preparatami o umiarkowanym stężeniu jest także najbezpieczniejsze dla tkanek zęba, nie powoduje bowiem zmiany ich mikrostruktury oraz zmniejsza ilość bakterii próchnicotwórczych w jamie ustnej.

Podczas obu tych zabiegów należy pamiętać o kilku istotnych rzeczach, takich jak unikanie kolorowych potraw czy palenie tytoniu – zęby w trakcie procesu wybielania znacznie bardziej absorbują barwniki z pożywienia, więc mogą nabrać koloru, jaki był w spożywanych pokarmach. Po każdym domowym nałożeniu preparatu do nakładki należy również przepłukać jamę ustną, aby usunąć nadmiar preparatu, tak samo jak konieczne jest przepłukanie ust po zdjęciu nakładek. Wody z resztkami preparatu nie należy połykać.

Należy również zdawać sobie sprawę z możliwych powikłań – zęby po wybielaniu bardzo często są nadwrażliwe (im wyższe stężenie preparatu tym większa możliwa nadwrażliwość, dlatego bez recepty dostępne są tylko preparaty o najniższym stężeniu), dlatego w okresie po wybielaniu należy stosować pasty do zębów wrażliwych i łagodne płukanki z fluorem, a także unikać bardzo gorących i bardzo zimnych potraw. Na szczęście jednak efekt nadwrażliwości zęba jest przejściowy i już po kilku dniach zanika. Wybielanie zmniejsza również twardość szkliwa, dlatego tak istotne jest wzmacnianie go w trakcie i po zakończonym procesie preparatami fluorowymi, które znacznie niwelują ten efekt. Wybielanie, zwłaszcza preparatami zakupionymi samodzielnie i stosowanymi na nakładkach o uniwersalnej wielkości, może powodować podrażnienie dziąseł – jest to efekt uboczny, który po stosunkowo krótkim czasie zanika, natomiast najłatwiej jest tego uniknąć decydując się na wybielanie w procesie którego będzie uczestniczył lekarz dentysta.

W przypadku przebarwień zębów po leczeniu endodontycznym wybielanie wyżej wymienionymi metodami będzie nieskuteczne. Na szczęście istnieją możliwości wybielenia także takiego zęba. Te metody wiążą się przeważnie z ponownym otwarciem zęba celem umieszczenia preparatu wybielającego wewnątrz niego, dlatego ząb musi być prawidłowo przeleczony kanałowo.

Pasty wybielające – najtaniej nie znaczy najgorzej

Na rynku istnieje wiele past wybielających, które posiadają bardzo niewielkie stężenie preparatu wybielającego, a niekiedy także substancje ścierne, ścierające zewnętrzną warstwę szkliwa. Stężenie preparatu w nich jest na tyle niewielkie, że nie powodują one nadwrażliwości ani podrażnienia dziąseł, natomiast ich działanie nie będzie dotyczyło największych przebarwień tkanek zęba. Niektóre pasty wybielające zawierają także pochodne kumaryny, które nie powodują opisanego powyżej procesu wybielania, ale zapewniają tkankom zęba, a także wypełnieniom, inny sposób odbijania światła, skutkujący bielszym wyglądem zęba. Jest to tzw. wybielanie optyczne, w którym zęby wyglądają na bielsze, choć w rzeczywistości takie nie są. Pozwala to natomiast na efekt obejmujący także wypełnienia, w przeciwieństwie do wybielania profesjonalnego, po którym konieczna może być wymiana wypełnień z powodu różnicy koloru zęba.

Niestety część past do zębów służących do wybielania znacznie ściera tkanki zęba. Długotrwałe stosowanie takich past może prowadzić do zniszczenia powierzchownej warstwy szkliwa, dlatego należy zachować ostrożność i stosować tego typu pasty jedynie od czasu do czasu. Ścieralność past można sprawdzić np. w Internecie, wyszukując jej tzw. RDA (radioaktywny pomiar starcia zębiny), parametr mówiący o tym, jak bardzo jest ona ścieralna – pasty powyżej 100 RDA są wysoce ścieralne i wykazują działanie niebezpieczne dla szkliwa zębów przy ich ciągłym używaniu, natomiast pasty wybielające powyżej 250 RDA są uznane za szkodliwe dla szkliwa nawet przy krótkim czasie stosowania i odradzane.

Kiedy nie można wybielać zębów

W przypadku wybielania zębów w gabinecie albo w domu przy pomocy indywidualnych nakładek może się tak zdarzyć, że leczenie przebarwień nie zadziała albo lekarz dentysta będzie odradzał podjęcia się wybielania. Wybielanie zębów, jak każda inna procedura medyczna, ma swoje przeciwwskazania, a do nich należą m.in. alergia na składniki preparatu wybielającego, choroby dziąseł i ciąża (z uwagi na możliwe wystąpienie właśnie chorób dziąseł) czy nałogowe palenie tytoniu – przy tym nałogu zęby narażone są na przebarwienia w znacznie większym stopniu, toteż lekarz dentysta może uznać, że efekt będzie krótkotrwały i odradzać procedurę. Także brak powodzenia wybielania w przeszłości może być przeciwwskazaniem – część zębów jest naturalnie bardziej oporna na wybielanie i jeśli poprzednia próba wybielenia nie przyniosła efektu, można podejrzewać, że również następna będzie nieskuteczna. Dlatego tak ważna jest konsultacja wybielania z lekarzem dentystą, który jako jedyny może ocenić możliwości wybielenia zębów i dobrać odpowiednią metodę.

Należy również zdawać sobie sprawę, że efekt wybielania zębów nie będzie trwał przez całe życie – po pewnym czasie, średnio datowanym na 3 lata od wybielenia, zęby przebarwiają się ponownie, jako że czynniki powodujące przebarwienie się nie zmieniają – pacjenci przez cały czas się starzeją, więc ich szkliwo się zmienia, tak samo jak spożywane substancje pozostają takie same. Nie znaczy to jednak, że wybielanie jest zupełnie bezsensowne – nadal można się go podejmować, trzeba tylko zdawać sobie sprawę ze specyfiki tego procesu. Ważne jest również uświadomienie sobie, że wybielaniu nie ulegają wypełnienia ani protezy, dlatego może być konieczna ich wymiana po zakończonym procesie wybielania – w przypadku planowania skomplikowanego leczenia estetycznego, konieczne jest rozpoczęcie od wybielania zębów, a dopiero następnie procedura wymiany wypełnień oraz leczenia zębów protetycznie. Czasem jednak są przebarwienia, zwłaszcza współistniejące ze zmianą struktury zęba, które nie będą dawały się wybielić – nie oznacza to jednak, że nie można nic z takim zębem zrobić, natomiast wtedy często lepiej zdecydować się na leczenie protetyczne – na przykład licówki, odtwarzające kształt, funkcję i estetykę zęba, przy minimalnym usunięciu tkanek zęba.

Źródła

Kariologia współczesna. Postępowanie kliniczne – prof. zw. dr hab. n. med. Danuta Piątkowska, Med Tour Press International 2009
Stomatologia zachowawcza. Zarys kliniczny – prof. dr hab. n. med. Zbigniew Jańczuk, prof. dr hab. n. med. Urszula Kaczmarek, prof. dr hab. n. med. Mariusz Lipski
Współczesna endodoncja w praktyce - prof. dr hab. n. med. Bolesława Arabska Przedpełska, prof. zw. dr hab. n. med. Halina Pawlicka, Bestom DENTOnet.pl 2012
Wybielanie zębów a środowisko jamy ustnej – Sylwia Małgorzata Słotwińska, Marcin Majkowski, Zakład Stomatologii Zachowawczej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Dostęp Nowa Stomatologia 3/2011, Wydawnictwo Borgis, http://www.nstomatologia.pl/wp-content/uploads/2014/10/ns_2011_115-118.pdf
Wybielanie i prosta stomatologia estetyczna – dr Linda Greenwall, BDS, MGDS RSC, MSc, MRD RCS, FFGDP, Twój Przegląd Stomatologiczny, dostęp https://tps.elamed.pl/uploads/tps/articles/27306/38-41.pdf
Wybielanie zębów z żywą miazgą – Wikoria Wojtowicz, Roksana Grabowska, dr n. med. Anna Zawilska, lek. Stom. Adrian Dukat, Twój Przegląd Stomatologiczny, dostęp https://tps.elamed.pl/artykul/wybielanie-zebow-z-zywa-miazga/47772
Współczesne metody wybielania zębów z żywą miazgą – przegląd piśmiennictwa – lek. stom. Anna Kwiatkowska, dr. n. med. Izabela Strużycka, dr. n. med. Agnieszka Mielczarek, Borgis - Nowa Stomatologia 4/2003, s. 195-198
Ocena kliniczna pasty do zębów i gumy do żucia Yotuel Whitening – badanie wstępne – Ewa Fitak, Małgorzata Ponto, Leopold Wagner, Borgis - Nowa Stomatologia 4/2005, s. 209-213

Rezygnacja z wizyty

Potwierdzenie wizyty